Een Avontuur op Hoogte: Onderhoud van de Sint-Romboutskathedraal

Onderhoud Sint-Romboutskathedraal: De afgelopen weken viel het niet te missen: de Sint-Romboutskathedraal, hét icoon van Mechelen, stond opnieuw in de steigers. Mechelaars keken nieuwsgierig omhoog en vroegen zich af: “Wat gebeurt er nu weer? Zijn er problemen met het dak?” Toen ik de kans kreeg om zélf een kijkje te nemen op 43 meter hoogte, twijfelde ik geen moment. Want laten we eerlijk zijn, wie wil nu niet eens op het dak van deze majestueuze kathedraal staan?

Met Knikkende Knieën de Hoogte in

Samen met een handvol journalisten begon mijn avontuur met een stevige veiligheidsbriefing – helm op, en hup, die steigers op! Hoewel de ambachtslieden het gewend zijn om op zulke duizelingwekkende hoogtes te werken, moet ik bekennen dat mijn knieën toch even knikten. Stap voor stap klommen we hoger, langs wiebelige ladders en smalle gangetjes. De beloning? Een adembenemend uitzicht over Mechelen dat je alleen van op het dak van de kathedraal kunt ervaren.
Lees verder onder de foto’s

Een kijkje in de keuken

Tijdens mijn bezoek heb ik met verschillende experts gesproken. Een van hen was architect Thomas Feyen van Karuur Architecten. Hij vertelde me vol passie over de unieke uitdagingen van dit project. “Het vervangen van de loden goten door koperen exemplaren is een delicate klus,” zei hij. “Koper heeft namelijk een andere uitzetting dan lood, dus we moeten rekening houden met mogelijke bewegingen.“

Ook sprak ik met Jan De Haes, gedeputeerde voor Onroerend Erfgoed Provincie Antwerpen. Hij benadrukte het belang van deze restauratie voor ons cultureel erfgoed. “De Sint-Romboutskathedraal is meer dan alleen een gebouw,” zei hij. “Het is een symbool van onze geschiedenis en onze identiteit. Met deze restauratie geven we de kathedraal niet alleen een nieuwe toekomst, maar eren we ook het vakmanschap van onze voorouders.”

Tijd voor Groot Onderhoud

De daken van de kathedraal kregen hun laatste grote opknapbeurt in de jaren ’70 en ’80. Nu, 35 jaar later, is het hoog tijd voor een grondig onderhoud. De provincie Antwerpen investeert maar liefst 1.695.000 euro om deze Mechelse trots in topconditie te houden. Het gaat niet alleen om het herstellen van de natuurleien op het dak, maar ook om ervoor te zorgen dat toekomstige inspecties vlotter en vooral veiliger kunnen verlopen. Daarom worden er ladderhaken, klimhaken en inspectieluiken geïnstalleerd. Zo kunnen de daken voortaan makkelijker worden gecontroleerd – een slimme zet voor de toekomst!

Werken tot op 73 Meter Hoogte

De restauratiewerken vinden plaats op verschillende niveaus. De lagere daken worden aangepakt met behulp van stellingen en liften, terwijl de ambachtslieden voor de hogere delen, zoals het dak van het schip op 46 meter hoogte, gebruikmaken van touwtechnieken. Het dak van de vieringtoren? Dat bevindt zich op maar liefst 73 meter hoogte! Hier komt een hoogtewerker aan te pas om deze vakmannen naar de juiste plek te brengen. Voor hen is het dagelijkse kost, maar voor een leek zoals ik was het een avontuur om nooit te vergeten.

Veiligheid Voorop – Voor Nu én Later

Naast het herstellen van de daken, is veiligheid een belangrijk aspect van de werken. Er worden ankerpunten aangebracht zodat Monumentenwacht in de toekomst veilig inspecties kan uitvoeren. Want zeg nu zelf, een kathedraal van dit formaat wil je toch goed onderhouden voor de generaties die na ons komen?

Van Lood naar Koper

Hoewel het dak van de kathedraal in goede staat verkeert, zijn er toch tal van kleinere reparaties nodig. Zo worden de oude loden goten vervangen door koperen exemplaren, zodat het dak zelfs bij hevige regenbuien waterdicht blijft. Ook het verwijderen van asbest, dat onder sommige goten werd aangetroffen, is een cruciale stap om de kathedraal veilig te houden.
Lees verder onder de foto’s

Dakkapellen in een Nieuw Jasje

Een ander opvallend aspect van de renovatie is het herstellen en herschilderen van de dakkapellen. Terwijl ik met de werklift omhoog ging, voelde het alsof ik terug in de tijd reisde. De kathedraal, met haar gotische architectuur en rijke geschiedenis, is een levend monument. Elke steen, elke sculptuur vertelt een verhaal over het verleden. Historisch kleuronderzoek moet uitwijzen welke kleuren oorspronkelijk werden gebruikt, zodat de kathedraal haar oude glorie kan herwinnen. Het houtwerk van de kapellen wordt ook gerestaureerd waar nodig, en binnenkort krijgen ze allemaal een frisse verflaag.

Hoe realiseerde men de bouwplannen vroeger?

Hoewel het voor ons misschien onvoorstelbaar lijkt, hadden onze voorouders een aantal zeer vernuftige methoden om hun bouwplannen te verwezenlijken:

• Gedetailleerde tekeningen: Architecten en bouwmeesters maakten gebruik van gedetailleerde tekeningen en schetsen. Deze werden vaak op grote schaal gemaakt, zodat iedereen de plannen goed kon begrijpen.
• Modellen: Er werden vaak schaalmodellen gemaakt van het te bouwen project. Deze modellen gaven een goed beeld van de uiteindelijke vorm en proporties van het gebouw.
• Meetinstrumenten: Men gebruikte eenvoudige meetinstrumenten zoals passer, liniaal en waterpas om nauwkeurige metingen uit te voeren.
• Ervaring en vakmanschap: De bouwmeesters en ambachtslieden hadden een enorme kennis en ervaring opgebouwd door generaties heen. Ze konden vaak op basis van hun oog en gevoel inschatten of iets juist was.
• Hulp van de natuur: Bij het bepalen van rechte lijnen werd vaak gebruik gemaakt van touwen en loden gewichten. Ook werd de stand van de zon gebruikt om de oriëntatie van het gebouw te bepalen.
• Samenwerking: Het bouwen van een kathedraal was een enorme onderneming die alleen kon worden gerealiseerd door de inzet van vele mensen. Een goede organisatie en samenwerking tussen de verschillende vaklieden was essentieel.

Hoe kwam men op hoogte?

Om op hoogte te werken, gebruikte men verschillende technieken:

• Steigers: Steigers werden gebouwd van hout en werden gebruikt om bij hogere gedeeltes van het gebouw te komen.
• Ladders: Lange ladders van hout of touw werden gebruikt om op nog hogere plaatsen te komen.
• Katrollen: Met behulp van katrollen konden zware materialen naar boven worden getakeld.
• Kraankamers: In veel kathedralen, waaronder de Sint-Romboutskathedraal, bevinden zich kraankamers in de toren. Vanuit deze kamers konden grote kraanen worden bediend om bouwmaterialen omhoog te hijsen.

Het belang van de bouwmeester

De bouwmeester was de spilfiguur bij de bouw van een kathedraal. Hij was niet alleen verantwoordelijk voor het ontwerp, maar ook voor de uitvoering van de werken. De bouwmeester had een grondige kennis van de bouwtechnieken en de beschikbare materialen. Hij werkte nauw samen met de ambachtslieden en zorgde ervoor dat het project volgens plan verliep.

Hoewel de bouw van een kathedraal in de middeleeuwen een enorme uitdaging was, beschikten de bouwmeesters over een indrukwekkende kennis en kunde. Door hun vakmanschap en creativiteit zijn er talloze prachtige bouwwerken ontstaan die nog steeds bewondering afdwingen.

Benieuwd naar Meer? Volg Mijn Vlog!

Het groot onderhoud van de kathedraal duurt nog tot het voorjaar van 2025, en in de tussentijd is het een waar spektakel om deze vaklui aan het werk te zien. Als je nieuwsgierig bent naar meer, abonneer je dan zeker op mijn YouTube-kanaal, Traveltopper. Daar neem ik je binnenkort mee achter de schermen voor een unieke blik op de restauratiewerken – vanop het dak van de Sint-Romboutskathedraal zelf!

Tekst, foto’s en video Verschueren Eddy voor Mechelen op zijn Best