Erfgoeddag in stadsmuseum Hof van Busleyden
‘Hoe maakt u het ?’ Wel zeer goed want Mechelen beleefde zondag 28 april 2019 een hoogdag met de 19de Erfgoeddag. Ondanks het minder goede weer was er veel volk op stap in de stad, waaruit blijkt dat cultureel erfgoed heel wat mensen aanspreekt. Dit jaar heb ik ervoor gekozen om de erfgoedactiviteiten in Hof van Busleyden te bezoeken.
Een team van medewerkers verwelkomde me hartelijk aan de toegangspoort. Onder een groot tentzeil opgetrokken in de tuin van het museum stonden enkele stands opgesteld, waar heel wat informatie te vergaren viel.
Hoe maakt u het ?
Onder het thema ‘Hoe maakt u het?‘ pakte men in de regio Mechelen uit met een nieuw recept. “Erfgoeddag is de kans om alle erfgoedverenigingen nog is in de kijker te zetten” zegt Siel Meulendijks als regio coördinator Mechelen Erfgoeddag “Dit jaar zijn we aan een geheel vernieuwde editie begonnen. We zetten vooral in op interactie, waar we de bezoekers uitnodigen om mee aan tafel te zitten”
42 activiteiten in het centrum van Mechelen, en nog is 24 in naburige gemeenten waren te ontdekken. Onder het tentzeil kon ik het eeuwenoude ambacht van wolbewerking maar ook regenjassen maken voor de Mechelse reuzen bespeuren. Ambachtelijke mandenvlechtster Lieve Lieckens uit Keerbergen toonde met veel passie en 20 jaar ervaring, hoe de mand van een reus gevlochten wordt. Wie zelf wou meemaken hoe het voelt om een reus te dragen, mocht dit ervaren bij twee Mechelse grootheden die opgesteld stonden.
Workshop Mechels Kantwerk
Een ander erfgoed dat door de Mechelse Kantclub Etterjefke in ere wordt gehouden is het kantklossen. Het is niet alleen Brugge dat dit op zijn naam mag schrijven, maar ook Mechels kant is tot ver buiten onze grenzen bekend. Wie zelf via een workshop kantklossen het gevoel van dit eeuwenoude ambacht in de vingers wou voelen, kon het onder begeleiding van ervaren Etterjefke leden.
Internet vervangt de telexmachine
Aan alle standen hadden ze de handen vol om iedereen te woord te staan. De belangstelling voor o.a de wereld van telegrafie was ondanks onze hedendaagse internet wereld, toch zeer groot. Zowel jong als oud maakten van de gelegenheid gebruik om een telexmachine die de UBA Mechelse radioamateurs op de kop hadden kunnen tikken van het vroegere RTT, uit te testen. Mijn laatste bezoek in openlucht was aan de stand van de Mechelse Plakbrieven. Deze plakbrieven of affiches over films, sport, politiek … kan ik me nog duidelijk herinneren. Vooral deze van de toenmalige cinema’s liggen nog fris in mijn geheugen.
Veel belangstelling bij Praatcafé en Levende Bib
Het Hof van Busleyden was speciaal voor Erfgoeddag gratis opengesteld voor het publiek. En daar werd gretig gebruik van gemaakt. Het praatcafé dat door de regen verplaatst werd naar een bovenverdieping, trok heel wat aandacht. In de ‘Levende Bib’ was het dan weer heerlijk neerploffen in antieke zetels. Hier heb ik het grootste deel van de tijd rondgekuierd.
Het engelengeduld dat men heeft om zo goed als afgedankte houten doosjes, gevonden op een rommelmarkt, met fineerhout en een snijmesje, een nieuw leven te geven. Dit is Marqueterie, een eeuwenoude techniek, dat nauwelijks nog wordt aangeleerd, en gelukkig door enkele gepassioneerde mensen van de Vlaamse Kunstkring voor Marqueteurs vzw aan ons getoond kan worden.
In dezelfde ‘Levende Bib’ ging ik poolshoogte nemen of mijn Mechels dialect nog goed scoort. Ja, sus en zo dan maar. Wanneer ik de kaartjes omdraaide en het woord voor mijn neus stond, wist ik soms nauwelijks de betekenis ervan. Weeral iets bijgeleerd … gelukkig bestaat er iets als een Mechels woordenboek.
Uit het niets opgevist, oude filmbeelden van de Sint-Romboutstoren. Die werden door onze torenwachter op de muur geprojecteerd. Alleen het geluid al van de oude filmprojectoren, doet een mens mijmeren over vervlogen tijden. Samen met het gezin en familie kijken naar vakantiefilms, met het ratelende geluid van de machine op de achtergrond.
Oem ‘t schoenste kaffedrinken, kan het vandaag nog ?
‘Oem ’t schoenste kaffedrinken’ wist jij dat het ooit bestaan heeft ? Ik alvast niet. Reden te meer om klokslag 16 uur poolshoogte te gaan nemen hoe dat in zijn werk gaat. Speciaal voor Erfgoeddag heeft men dit oude gebruik terug uit de koffiekan laten stromen. Even kort uitleggen. ‘oem ‘t schoenste kaffedrinken’ was een volksgebruik, dat meestal op zondagnamiddag plaatsvond. Het toenmalige Mechelen had heel wat geburenkermissen, en deze waren totaal niet vergelijkbaar met de kermis die we vandaag op de Grote Markt kennen.
De vrouwen, meestal ouderen, kleedden zich op met een bloemenkleed en of voorschoot. In het haar een kleurige strik of papieren bloem. De dames plaatsten een klein tafeltje aan de voordeur, en decoreerden dit met hun beste koffieservies (kaffeservies) aangevuld met een melkpotje, suiker en koekjes.
De madammen dronken dan hun ‘sjétekke kaffe’ met het pinkske in de lucht. Het kwam er dus op aan om het zwarte goedje zo sierlijk mogelijk te schenken en te drinken. Net als vandaag hield een jury een oogje in het zeil of alles verliep volgens de regels van de kunst. Na een beraadslaging in een naburig café, werd er dan een winnaar aangeduid. Die mocht zich een jaar lang de ‘schoenste kaffedrinkster’ van de straat of wijk noemen.
Op Erfgoeddag deden Björn Siffer (Schepen van Cultuur), Marcel Kocken (historicus) en Jean Aerts (voor de gelegenheid burgemeester) het oude volksgebruik als juryleden herleven. Na de bekendmaking van winnaar Maggie uit Antwerpen was het de beurt aan de kinderen om net hetzelfde te doen, maar dan met chocolademelk. Hier riep de jury Kris uit Noord-Holland voor een jaartje uit als ‘schoenste kaffedrinker’. Dit officiële moment werd bijgewoond door de Kinderburgemeester, de Kindersecretaris en Jeugdprinsenpaar 2019.
“Het zou tof zijn als dit gebruik terug zou opgenomen worden in de activiteiten van de buurt/wijkcomités om hiervan weerom een traditie te kunnen maken.” zegt Jean Aerts.
Oude ambachten blijven scoren bij publiek
Wie Erfgoeddag heeft bezocht weet dat er nog veel meer locaties en activiteiten waren waar leuke dingen te ontdekken waren. Ik heb ze niet allemaal kunnen doen, daarvoor was het programma te uitgebreid. Uw reactie op Erfgoeddag is van harte welkom onderaan dit artikel of op facebook.
“Ondanks dat de weergoden ons maar matig gezind waren zijn we zeer tevreden met de opkomst en het verloop van de dag. We zijn afgeklopt op een totaal van 1671 bezoekers op domein. De andere locaties hebben het ook zeer goed gedaan. Bij nieuwkomer IKA zijn er 350 bezoekers gepasseerd”. besluit Siel Meulendijks
Tekst, foto’s en video Verschueren Eddy voor Mechelen op zijn Best