De huidige energiecrisis doet ons anders leven en denken om te besparen op energie. Ook de stad Mechelen zoekt naar oplossingen om bij te dragen aan het milieu. Zo nam het stadsbestuur het initiatief om zonnepanelen op het dak van de Predikherenkerk te voorzien, en wordt nu al gezien als een referentie voor het winnen van fotovoltaïsche energie op beschermde gebouwen.
Tot voor kort was het ondenkbaar om zonnepanelen op een dak van een historisch gebouw te installeren. Dankzij een een versoepeling van de voorwaarden voor het plaatsen van zonnepanelen op erfgoed in Vlaanderen, is het nu makkelijker om historische gebouwen hiermee uit te rusten.
Duurzame restauratie
De minister van onroerend erfgoed Matthias Diependaele liet vorige week weten dat hij de voorwaarden voor het beoordelen van aanvragen voor zonnepanelen op erfgoed gaat aanpassen. Bij het stadsbestuur heeft me nog voor er van deze versoepelingen sprake was, reeds dit initiatief genomen, De Predikherenkerk staat al geruime tijd in de steigers voor een duurzame restauratie. Dit was dan ook het moment om met respect voor het monument, het vernieuwd dak te voorzien van zonnepanelen. Deze aanpassing geeft ook de mogelijkheid om de verduurzaming van stadsgebouwen verder uit te breiden.
Bij het werfbezoek voorbije vrijdag sprak ik met schepen van Monumenten “De oplossing voor de predikherenkerk is specifiek gekozen in functie van het gebouw en zijn erfgoedwaarde. Door hun vorm en zeer geringe dikte passen de fotovoltaïsche stroken perfect tussen de banen van de nieuwe dakbedekking en zijn ze amper zichtbaar en al zeker niet vanop de straat. Ze tasten bijgevolg de erfgoedwaarde van het monument niet aan”, zegt Koen Anciaux “Dit is een hedendaagse restauratie met nieuwe materialen waarin ook zorgvuldig gekozen zonnepanelen niet misstaan. Ik kijk ook uit naar het nieuwe Vlaamse afwegingskader voor zonnepanelen op beschermde gebouwen en de vele mogelijkheden dat het in Mechelen zal bieden voor zowel stedelijke als privé initiatieven in het kader van duurzaamheid”
Verduurzaming beschermde monumenten
Recent presenteerde de stad een energiebezuinigingsplan voor de komende winter. In het kader hiervan worden momenteel ook de daken van de beschermde stedelijke monumenten gescreend als potentiële locatie voor fotovoltaïsche panelen. Hierdoor kan de stad nog sterker inzetten op verdere verduurzaming in Mechelen
“We zetten in op innovatieve projecten op vlak van zonne-energie en willen onze gebouwen maximaal aansluiten op warmtenetten of andere gemeenschappelijke voorzieningen”, zegt schepen Koen Anciaux.
Esthetische zonnepanelen
Voor het dak van de Predikherenkerk is er gekozen voor sobere esthetische zonnepanelen. Deze zijn bijna onzichtbaar en integreren zich naadloos in het dak. Ze zijn al zeker niet zichtbaar vanaf de straat en hebben zo goed als geen impact op de beleving van het monument. Ze brengen dan ook geen schade toe, en staan het goed onderhoud van het dak niet in de weg. Ze zullen worden gebruikt om ‘Het Predikheren’ en dus ook de bibliotheek van duurzame elektrische stroom te voorzien. Er zal wel nog onderzocht worden om ook het andere dakvlak van de kerk met panelen te bekleden en overschot aan energie dat dan zal worden opgewekt te delen met andere stadsgebouwen.
Zonnepanelen in cijfers
In totaal gaat het om 250 vierkante meter dakoppervlak dat 20.000 kWh aan stroom per jaar gaat opleveren. Hiermee wordt er een kleine 10 ton CO2 uitstoot vermeden. Dit project heeft de stad in totaal 56.071 euro gekost.
Ook schepen van klimaat en energie Patrick Princen, ziet de noodzaak om maatregelen te nemen “De klimaatproblematiek is een klimaat urgentie geworden. Met ook de energiebevoorrading die in een crisis verkeert, maken we drastische keuzes. We tonen dat energiedelen ook op monumenten een optie is en we tonen de potentie ervan aan.”
Matthias Diependaele, Vlaams minister voor onroerend erfgoed voegt eraan toe: “De zonnepanelen op de Predikherenkerk zijn een schitterend voorbeeld van hoe groene energie én erfgoed gecombineerd worden. De huidige acute energiecrisis en klimaatoplossingen op lange termijn dwingen ons om de visie op onroerend erfgoed bij te sturen. Ook op onze monumenten moet hernieuwbare energieopwekking mogelijk zijn. Ik heb het dak al kunnen opklimmen en was onder de indruk over hoe subtiel de panelen weggewerkt zijn. Ik gebruikte het project sindsdien al meermaals als toonbeeld van innovatie in de erfgoedsector in Vlaanderen.”
Intussen blijven de renovatiewerken aan het Predikherenklooster verder gaan. Bij het werfbezoek merkte ik dat men de nieuwe ramen aan het bevestigen zijn. Als alles verloopt volgens plan zal in 2024 herleven als een culturele hotspot met respect voor de enorme ruimte van de kerk.
Tekst, foto’s en video Verschueren Eddy (Mechelen op zijn Best/Traveltopper)